Eenmanszaak starten: het complete 10-stappenplan

Een stappenplan om je onderneming te starten

Je hebt de beslissing genomen om de sprong te wagen als zelfstandige, proficiat! Nu ben jij klaar voor de volgende stap: de oprichting van je eigen eenmanszaak. Hier komt heel wat bij kijken, wat soms verwarrend kan zijn. Gelukkig hoef je je geen zorgen te maken, want wij hebben een eenvoudig en praktisch tienstappenplan voor je opgesteld.

Deze checklist is een stapsgewijze gids om je zelfstandige avontuur op de juiste manier te beginnen. Het biedt een gedetailleerd overzicht van de belangrijkste stappen die je moet nemen bij het oprichten van een eenmanszaak.

Stap 1: Bepaal je activiteit en sector 🔎

De eerste stap om als zelfstandige te starten is bepalen wat je juist wilt doen. Dat klinkt logisch, want meestal wil net zelfstandige worden omdat je een bepaalde activiteit wil uitoefenen. Zelfs dan blijf je er best toch even bij stilstaan, het kan je namelijk 100 euro besparen!

Je moet de activiteiten die je als zelfstandige wilt gaan uitoefenen doorgeven aan een ondernemingsloket. Dat is een partij die de opstart van ondernemingen op zich neemt.

Het erkend ondernemingsloket zal bij het opstarten van je onderneming aan jou vragen welke activiteiten je wil gaan uitvoeren als zelfstandige. Die activiteiten moeten namelijk in een publieke databank komen, genaamd het KBO. Ze worden daar gebundeld via nacebelcodes.

Het toevoegen van die activiteiten zit mee in de vaste opstartprijs van €105,5 die het erkend ondernemingsloket aanrekent om je ondernemingsnummer aan te vragen. Bij de start goed nadenken over al je (toekomstige) activiteiten is dus de boodschap! Wil je meer tips & tricks als het over activiteiten gaat, ontdek er dan in ons artikel over de NACE-codes alles over.

Stap 2: Ondernemingsvorm: eenmanszaak of vennootschap? ⚖️

In België moet je een ondernemingsvorm kiezen, dat is de juridische structuur van een onderneming. Twee populaire ondernemingsvormen zijn eenmanszaken en vennootschappen. Zowel de eenmanszaak als de vennootschap hebben heel wat voor- en nadelen. Wil je graag eenvoudig starten, met een makkelijk te beheren boekhouding, waarbij de administratieve kostprijs van je onderneming laag blijft? Dan kies je voor een eenmanszaak! Groeit je onderneming? Dan kun je altijd overschakelen op een vennootschap.

✅ Voordelen:

• Goedkoper: De inschrijving bij je ondernemingsloket kost €105,5
• Eenvoudiger: Je hoeft niet naar de notaris maar je kunt opstarten via je laptop
• Weinig administratie: Je mag een enkelvoudige boekhouding bijhouden, wat je perfect zelf kunt doen via slimme tools zoals Dexxter.
• Geen startkapitaal: bij een vennootschap heb je tot €61.500 aan startkapitaal nodig

❌ Nadelen:

• Aansprakelijk: jij bent aansprakelijk als je onderneming schulden maakt
• Personenbelasting: de winst van je onderneming wordt belast als personenbelasting, wat kan variëren tussen de 0% en 50%

Stap 3: Sociaal statuut: zelfstandige in bijberoep of zelfstandige in hoofdberoep?

Wist je dat er als zelfstandige drie sociale statuten zijn: Student-zelfstandige, zelfstandige in bijberoep en zelfstandige in hoofdberoep.

• Ben je nog student? Dan word jij student-zelfstandige.
• Geen student meer? Dan moet je de beslissing nemen of je als zelfstandige in bijberoep of in hoofdberoep wilt beginnen. Indien je voor zelfstandige in bijberoep kiest, dan moet je minstens halftijds als loontrekkende aan het werk zijn.

Alle sociale statuten (stap 3) kunnen steeds gecombineerd worden met alle ondernemingsvormen (stap 2). Je kan dus perfect student-zelfstandige (sociaal statuut) zijn met een vennootschap (ondernemingsvorm) of zelfstandige in hoofdberoep met een eenmanszaak.

Stap 4: Onderzoek het gepaste btw-statuut

Tijd voor de volgende stap in ons opstartproces, een stap die onterecht al eens durft afschrikken. Als je naar een erkend ondernemingsloket gaat, zullen ze voor jou een ondernemingsnummer aanvragen. Dat ondernemingsnummer zal (meestal) worden geactiveerd voor btw. Een ondernemingsnummer en een btw-nummer zijn dus eigenlijk identiek aan elkaar, het is dezelfde 10-cijferige code.

Alleen zullen sommige ondernemingsnummers niet btw-plichtig zijn, andere dan weer btw-vrijgesteld en sommige btw-plichtig.

1️⃣ Niet btw-plichtig

Hier heb je zelf geen keuze, de overheid bepaalt in dit geval dat je niets met btw te maken hebt. Dat is het geval voor tandartsen, dokters, kinesisten, vroedvrouwen… Maar evengoed bepaalde activiteiten in de culturele sector.

De overheid heeft voor deze activiteiten beslist dat ze buiten het hele btw-gebeuren vallen, om zo de kostprijs voor de consument zo beperkt mogelijk te houden. Deze zelfstandigen mogen dus geen btw aanrekenen aan hun klanten en kunnen geen btw recupereren op hun aankopen.

2️⃣ Btw-vrijgesteld

Indien je niet aan de voorwaarden voldoet om niet btw-plichtig te zijn, dan heb je wel keuze. dan kun je kiezen om btw-vrijgesteld of btw-plichtig te zijn.

Om btw-vrijgesteld te zijn er twee voorwaarden:

1. Omzet minder dan 25.000 euro per jaar: ondernemers mogen enkel btw-vrijgesteld zijn als hun omzet onder de 25.000 euro op jaarbasis uitkomt. Je moet dus op voorhand een inschatting maken voor jouw eerste jaar. 
2. Geen activiteiten uitoefenen die betrekking hebben op onroerende goederen: Dit zijn bijvoorbeeld gebouwen, grond en alles wat daarmee verankerd is. Denk aan een tuinbedrijf, loodgieter, elektricien, schoonmaker, enzovoort. Deze activiteiten kunnen dus nooit btw-vrijgesteld zijn, omdat ze betrekking hebben op een gebouw of grond.

Voldoe je aan de voorwaarden om btw-vrijgesteld te zijn? Dan mag je kiezen voor btw-vrijstelling, maar je kan dus evengoed ervoor kiezen om toch btw-plichtig zijn. Dit kan interessant zijn als je voornamelijk aan bedrijven verkoopt. Bovendien heb je het voordeel dat je de btw die je betaalt op je aankopen kan recupereren. Meer weten? Hier kan je alvast een cijfervoorbeeld terugvinden. 

Kies je voor een btw-vrijstelling, dan wordt je ondernemingsnummer wel geactiveerd voor btw-doeleinden, maar met een vrijstelling voor de btw-aangiftes. Die btw-aangiftes moet je dus niet gaan indienen, je dient geen btw door te rekenen aan je klanten én uiteraard kan je geen btw recupereren op je aankopen. Wat dan wel verplichting is je jaarlijkse klantenlisting indienen.

3️⃣ Btw-plichtig

Je behoort dus niet tot de groep van niet btw-plichtige ondernemers van hierboven, want anders heb je helemaal geen keuze. En je kiest ook niet voor de btw-vrijstelling omdat je wil genieten van btw recuperatie op je aankopen.

Dan zal je ondernemingsnummer worden geactiveerd voor btw-doeleinden. Als btw-plichtige ondernemer moet je uiteraard btw-aangiftes indienen. Hiervoor zal zal je btw moeten aanrekenen op je verkopen en kan je bijgevolg ook de btw terugkrijgen van je aankopen. 

In onze video vatten we het allemaal nog eens samen. Wil je liever de informatie over btw lezen? Dat kan hier!

Nu weet je al heel veel: je activiteiten, je ondernemingsvorm, je sociaal statuut en je btw-statuut. Goed bezig! Het vijfde punt waar je moet over beslissen is hoe je de administratie van je bedrijf wilt aanpakken, of anders gezegd: hoe ga jij de boekhouding doen?

Er zijn 2 opties:

• Je laat het door een boekhouder doen: een erkend boekhouder weet van aanpakken, kan goede raad geven en neemt heel wat administratieve last over. Het grote nadeel? Boekhouders kunnen ontzettend duur zijn, zo kunnen gemakkelijk 2000 euro per jaar kosten. Bovendien weigeren ze vaak eenmanszaken.
• Je doet het zelf: via tools zoals Dexxter kun je als eenmanszaak gemakkelijk zelf je boekhouding doen. Stap voor stap helpt het programma je op weg om efficiënt je administratie bij te houden. Deze optie is een stuk goedkoper, waardoor je maar 180 euro per jaar kwijt bent. Weet je niks van boekhouden? Geen probleem! Via deze gratis cursus leer je de kneepjes van het vak. De opleiding duurt een paar uurtjes om af te werken, waarna je je certificaat ontvangt.

Ga je toch voor een boekhouder? Lees hier waar je zeker allemaal op moet letten. Of neem je de administratie van je eenmanszaak zelf in handen? Dat kan perfect via slimme applicaties zoals Dexxter. 

Enkele voorbeelden van mensen die de eerste 5 stappen voltooiden:

Stap 6: Open een rekening voor je onderneming 💳

Om met de deur in huis te vallen: het is absoluut niet verplicht om een aparte bankrekening te openen voor je eenmanszaak.

Hoewel het geen wettelijke verplichting is, is het handig om toch een aparte rekening te openen, omdat je zo beter overzicht kan houden over je inkomsten en uitgaven. Wil je meer informatie? Lees hier de voor-en nadelen van een aparte bankrekening.

Stap 7: Kies je bedrijfsnaam

Eerst een misverstand uit de wereld helpen: je moet geen bedrijfsnaam hebben als eenmanszaak!

Een eenmanszaak krijgt altijd automatisch de voor- en achternaam van de ondernemer mee, daar kan je niet van afwijken. Daarnaast kan je uiteraard wel een commerciële bedrijfsnaam toevoegen, als aanvulling.

Een vennootschap daarentegen heeft wettelijk wél de verplichting om een bedrijfsnaam te kiezen, je moet een vennootschap dus een naam geven.

Wist je trouwens dat de commerciële naam van je eenmanszaak een van de weinige dingen is die je helemaal gratis achteraf nog kan laten wijzigen? Gewoon contact opnemen met het erkend ondernemingsloket dat je opstart heeft verzorgd en de wijziging doorgeven. 
Let wel op bij de keuze van je handelsnaam: je mag namelijk niet in het vaarwater komen van een concurrent door een handelsnaam te kiezen die al bestaat.

Stap 8: Houd rekening met deze belastingen en kosten 💶

Als zelfstandige zul je waarschijnlijk extra inkomsten hebben, waar je dus ook op belast zult worden. Bijna alle zelfstandigen moeten dus sociale bijdragen en personenbelasting betalen.

Sociale bijdragen

• Student: Netto-winst onder de €8204,60 op jaarbasis: je betaalt geen sociale bijdragen
• Bijberoeper: Netto-winst onder de €1.815,41 op jaarbasis: je betaalt geen sociale bijdragen
• Hoofdberoeper: je betaalt elk kwartaal sociale bijdragen tussen €866,62 de €4.819,64

Als je als student of bijberoeper meer verdient, dan betaal je 20,5% sociale bijdragen op het bedrag boven het grensbedrag.

Als je een vrijstelling hebt, dan moet je die expliciet aanvragen bij je sociaal verzekeringsfonds.

Personenbelasting

• Totale inkomsten onder de €10.160: je betaalt geen belastingen want dit bedrag is het belastingsvrije basisbedrag
• Totale inkomsten boven de €10.160: je betaalt progressief belastingen, dat betekent in schijven. Op het bedrag tussen de €10.160 en €15.200 betaal je 25% belasting. Dit loopt op tot 50% op het bedrag boven de €46.440

Ben je student-zelfstandige, dan moet je ook rekening houden met kindergeld en het maximumbedrag om ten laste te zijn van je ouders.

Gelukkig krijg je bij Dexxter een duidelijk overzicht, zodat je de grens zeker niet per ongeluk overgaat. Bovendien rekent de boekhoudsoftware automatisch alles uit zodat je 100% in orde bent op je belastingaangifte.

Stap 9: Bekijk of je verzekeringen nodig hebt

Dit is enerzijds heel afhankelijk van welke activiteiten je gaat uitoefenen, en anderzijds ook afhankelijk van je sociaal statuut (student-ondernemer, bijberoep of hoofdberoep).

Het spreekt voor zich dat iemand die in hoofdberoep een restaurant gaat uitbaten een ander type verzekering nodig heeft dan bijvoorbeeld een student-ondernemer die van thuis uit grafische designs uitwerkt.

Hier vind je alle informatie over de zin én onzin van verzekeringen als ondernemer in bijberoep. 

Onze tip? Spring eens binnen bij een verzekeringskantoor, leg je situatie en toekomstplannen grondig uit en luister naar de expertise van je verzekeringsmakelaar.

Stap 10: Kies een ondernemingsloket en schrijf je in. ✍️

Tijd om er nu écht in te vliegen, en dat kan via een erkend ondernemingsloket. Dat is het aanspreekpunt voor (startende) ondernemers. Deze instantie is speciaal daarvoor in het leven geroepen door de overheid. Zij nemen bepaalde taken voor hun rekening, zoals het aanvragen van een ondernemingsnummer en het activeren van je btw-statuut. Er zijn 8 erkende ondernemingsloketten, waaronder Acerta, Liantis of Xerius. Voor de wettelijke verplichte diensten hanteren ze allemaal dezelfde tarieven, alleen voor aanvullende diensten kunnen ze wat verschillen.

Heb je nog wat vragen over je opstart? De adviseurs van de ondernemingsloketten zijn perfect om je verder te helpen. Bel ze gerust eens op of stuur een mailtje. Of volg een gratis webinar, hier krijg je heel wat informatie en kun je al je vragen stellen.

Helemaal klaar om je ondernemingsnummer aan te vragen? Dat kan snel én bovendien helemaal digitaal. Je hebt waarschijnlijk dezelfde dag nog een ondernemingsnummer in je mailbox.

Je kan ook een ondernemingsnummer aanvragen via een boekhouder, maar ook deze zal achterliggend beroep doen op een erkend ondernemingsloket. Dat zijn namelijk de enige partijen in België die een ondernemingsnummer kunnen aanvragen